- این هفته در تقویم فرهنگی کشور «هفته کتاب» نام گرفته است؛ چقدر هم خوب. و البته خیلی هم خوب‌تر می‌شود اگر روزی برسد که نوستالژی‌هایمان درباره کتاب دوباره تبدیل به واقعیت‌های روزمره زندگی‌مان شوند؛ مثلاً دوباره تیراژ کتاب‌هایمان بشود ۵۰۰۰تا، یا دوباره کتاب‌ها ظرف پنج شش ماه به چاپ‌های بعدی برسند، یا دوباره توی کیف دانشجوها به‌جای این‌همه وسیله غیرلازم و غیرضروری پر باشد از کتاب، یا دوباره قیمت کتاب بشود آن‌قدری که اگر یک دانشجو دو سه روزی به‌جای تاکسی با اتوبوس این‌طرف و آن‌طرف برود و احتمالاً یک روز هم ناهار نخورد، بتواند با پولی که پس‌انداز کرده یک کتاب خوب بخرد، یا دوباره بازار کتاب آن‌قدری رونق بگیرد که ناشرها بتوانند از گرافیست‌های خوب برای طراحی جلد کتاب‌هایشان دعوت به کار کنند و ما توی کتاب‌فروشی‌ها محو رنگ‌ها و طرح‌های درخشانی شویم که پیش از هر چیز دیگری به سهم خود نمایشگر شعور و بلوغ فرهنگ ایرانی‌اند.
۲ . پیشنهادهای من در «سلام کتاب» همیشه پیشنهادهای داستانی بوده و قرارم هم از اول همین بوده و همین شده که خیلی‌وقت‌ها نتوانسته‌ام کتاب‌های خوبی را که در زمینه‌های دیگری خوانده‌ام، در این ستون معرفی کنم. با خودم فکر کردم حالا که هفته کتاب است، می‌توانم ساختار همیشگی «سلام کتاب» را به‌هم بزنم و چندتایی از این کتاب‌ها را معرفی کنم تا شاید هرکسی بنا به سلیقه و ذائقه و تخصصش سراغ یکی از آن‌ها برود.
«میراث معماری مدرن ایران». این کتاب را دکتر اسکندر مختاری نوشته و دفتر پژوهش‌های فرهنگی در سال ۱۳۹۰ برای اولین بار منتشرش کرده است. در این کتاب مختاری به معرفی و بررسی آثار ارزشمند معماری ایران در قرن حاضر می‌پردازد و از این ره روند شکل‌گیری جریان‌های معاصر در معماری ایران را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد. در منابع مکتوب معماری ما بسیار کم‌اند آثاری که با نگاهی تحلیلی روی معماری معاصر کشورمان تمرکز کرده باشند، چه برسد به این‌که این‌طور به عمق رفته باشند. «میراث معماری مدرن ایران» از آن کتاب‌هایی است که هم متخصصان از خواندنش فایده می‌برند و هم علاقه‌مندان غیرمتخصص.
«حالات و مقامات م. امید». این آخرین کتاب دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی است که در اردیبهشت‌ماه امسال در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران توسط انتشارات سخن منتشر و در همان ایام نمایشگاه چاپ اولش تمام شد. این کتاب از دو بخش تشکیل شده که در بخش اول دکتر شفیعی کدکنی روایتی جذاب و متفاوت از زندگی مهدی اخوان‌ثالث ارائه می‌دهد و در بخش دوم به بررسی و تحلیل آثار اخوان‌ثالث و جایگاه او در شعر معاصر فارسی و تاریخ ادبیات ایران می‌پردازد. نثر شیوا و جذاب و نگاه خاص دکتر شفیعی کدکنی، «حالات و مقامات م. امید» را به کتابی خوش‌خوان تبدیل می‌کند که خواننده‌اش را نه یک گام، که بسیار بیشتر از این‌ها به شاعر زمستان نزدیک می‌کند.
«ای کاش که جای آرمیدن بودی». این کتاب مجموعه نمایشنامه‌های محمود استادمحمد است و کتاب‌خوان‌ها می‌دانند که این شکل مجموعه آثار نمایشی چاپ کردن کار نشر قطره است؛ کاری که چندسالی است شروع شده و انصافاً هم کتاب‌های تروتمیز و ارزشمندی تحویل مخاطبانش داده است. استادمحمد -که با آن نقش به‌یادماندنی خر خراط در نمایش «شهر قصه» در ذهن بسیاری از ایرانی‌ها ماندگار شده- در نمایشنامه‌هایش معمولاً نگاه واقع‌گرای اجتماعی‌ای دارد که زمان و زمانه را به بوته نقد می‌کشد و به واکاوی ریشه‌های کج‌روی‌های فردی و اجتماعی ایرانیان می‌پردازد.
«درآمدی بر فهم جامعه مدرن». این مجموعه کم‌نظیر در قالب دو مجموعه شش و پنج جلدی توسط انتشارات آگه منتشر شده است و از آن‌دست مجموعه‌هایی است که هم نویسنده‌های خوب دارد و هم مترجمان درست‌ودرمان. مجموعه شش‌جلدی که در حقیقت مجموعه اول است، «صورت‌بندی‌های مدرنیته» نام دارد و در جلدهای مختلفش «روشن‌گری و تکوین علم اجتماعی»، «شکل‌گیری دولت مدرن»، «پیدایش اقتصاد مدرن»، «دگرگونی و ساختارهای اجتماعی: طبقه و جنسیت»، «صورت‌بندی‌های فرهنگی جامعه مدرن» و «غرب و بقیه: گفتمان و قدرت» به بحث و فحص گذاشته شده است. مجموعه دوم -مجموعه پنج‌جلدی- «اشکال سیاسی و اقتصادی مدرنیته» نام دارد. عنوان جلدهای مختلف این مجموعه «دموکراسی در جوامع مدرن»، «دولت در جوامع سرمایه‌داری پیشرفته»، «فرهنگ سیاسی و جنبش‌های اجتماعی»، «شهروندی و دولت رفاه»، «فوردیسم و صنعت مدرن» است. کتاب‌های این مجموعه همگی با نگاهی آکادمیک نوشته شده‌اند و از این رو هم پایه علمی قدرتمندی دارند و هم از زبانی ساده و روان برای ارائه‌شان استفاده شده است.
«انقلاب». این کتاب هانا آرنت در سال ۱۹۶۳ در انگلیس منتشر شد. در ایران نیز چیزی حدود بیست سال پس از اولین انتشارش به زبان اصلی، توسط عزت‌الله فولادوند ترجمه شد و در سال ۱۳۶۱ در اختیار مخاطبان فارسی‌زبان قرار گرفت. امروز بعد از چیزی حدود پنجاه سال از اولین انتشارش، «انقلاب» تبدیل شده به یکی از متون کلاسیک در زمینه مطالعات اجتماعی. آرنت در این کتاب با رویکردی تاریخی / تحلیلی به تعریف و تبیین انقلاب -به‌خصوص در جامعه مدرن- و اهداف و الزام‌های آن می‌پردازد. ناشر این کتاب انتشارات خوارزمی است.
- ۳. آرزویم این است که در این هفته هر ایرانی‌ای یک جلد کتاب بخرد؛ فقط یک جلد و نه بیشتر حتی. فکرش را بکنید: هفتادوپنج‌میلیون ایرانی، هفتادوپنج‌میلیون جلد کتاب. کاش آرزوهای آدم گاهی، فقط گاهی محقق می‌شد. کاش غول چراغ جادو حقیقت داشت…
- بی‌ارتباط به کتاب، اما مرتبط با مقولة فرهنگ: روز چهارشنبه هفدهم آبان‌ماه در ساختمان مرکزی جامعه مهندسان مشاور ایران مراسم بزرگداشتی برای زنده‌یاد مهندس بهروز احمدی برگزار شد؛ مراسمی آبرومند و درخور معمار خبره‌ای مثل او. در این مراسم جمعی از بزرگان معماری معاصر ایران گردهم جمع شده بودند تا درباره شخصیت، نگرش حرفه‌ای و آثار مهندس احمدی صحبت کنند. چنین جمع متکثری از معماران ایرانی شاید تنها در مراسم بزرگداشت انسان شریف و مهندس متعهدی مثل بهروز احمدی بود که می‌توانست شکل بگیرد. مهندس حسین شیخ‌زین‌الدین، مهندس کامران صفامنش، مهندس بهرام فریورصدری، مهندس محمدرضا حائری و مهندس محمدرضا نیکبخت از جمله کسانی بودند که پشت تریبون رفتند و هرکدام از زوایه‌ای تجربه‌های مشترکشان با مهندس احمدی یا خاطره‌هایشان از او را برای حاضرین نقل کردند. زیباترین بخش مراسم، و ماندگارترینش -دست‌کم در ذهن من- زمانی بود که همسر مهندس احمدی به روی صحنه آمدند و از سال‌های زندگی مشترکشان با ایشان گفتند و با شاعرانگی‌ای غریزی -به قول خودشان- از عشقی عمیق حرف زدند که تا ابد میان ایشان و مهندس احمدی برقرار خواهد ماند. مهندس احمدی همیشه در ذهن من و بسیاری از معماران هم‌نسلم -که مستقیم و غیرمستقیم از محضرش استفاده کرده‌ایم- معمار بزرگ و مهمی بوده و هست، و من آن شب فهمیدم که در زندگی خصوصی‌اش هم مرد متعهد و عاشقی بوده و چقدر احترامم برایش بیشتر شد. یادش تا همیشه در خاطر و خاطره معماری ایرانی زنده باد.