داستان واقع‌گرا انواع و اقسام زیادی دارد؛ از واقع‌گرای اجتماعی گرفته تا واقع‌گرای انتقادی و واقع‌گرای جادویی و واقع‌گرای روان‌شناسی. اما حقیقت امر این است که بیشتر اوقات وقتی صحبت از داستان واقع‌گرا در شکل عام می‌شود، انواع واقع‌گرای اجتماعی و واقع‌گرای انتقادی مدنظر هستند و بلافاصله آثار نویسنده‌های بزرگی مثل ماکسیم گورکی (1936 […]

  اصطلاح «جریان سیال ذهن» اولین بار توسط ویلیام جیمز (1910 – 1842) در کتاب «اصول روان‌شناسی» (1890) مطرح شد. او تلاش می‌کرد تا ذهنیات و درونیات انسان را در شکلی به‌ظاهر تصادفی از فعالیت‌های روزمره عینی کند و در معرض نمایش قرار دهد. در داستان‌نویسی، «جریان سیال ذهن» به شیوه‌ای اطلاق می‌شود که در […]

  یک نویسنده در خلال سال‌های متمادی کار و فعالیت ادبی به‌تدریج مجموعه‌ای از عناصر به‌هم‌پیوسته را خلق می‌کند که در تک‌تک آثارش قابل ردیابی و بازخوانی است و این همان چیزی است به «جهان داستانی» او تعبیر می‌شود. «جهان داستانی» مجموعه عناصری را شامل می‌شود که در رابطه‌ای دیالتیک با ساختار و محتوای آثار […]

  مهم‌ترین تفاوت فراورده‌های ادبی مدرن -رمان و داستان کوتاه- با فراورده‌های ادبی کلاسیکی نظیر اسطوره و افسانه و قصه، در حضور پدیده‌ای به نام روان‌شناسی است. در اساطیر و افسانه‌ها و قصه‌ها چیزی به نام شخصیت‌پردازی و توجه به ویژگی‌های روانی وجود ندارد، هرچه هست خصلت‌های آدم‌هاست: یکی خوش‌ذات است و دیگری بدذات، یکی […]

  این آخرین یادداشت «سلام کتاب» در سال 1390 است. امیدوارم در سال آینده و شاید سال‌های بعد هم بتوانم نوشتن این مجموعه‌یادداشت‌ها را ادامه بدهم و از این طریق بخشی از وظیفه و تعهد شخصی‌ام در قبال ادبیات اندیشه و ادبیات را به انجام برسانم. شیوه من برای انتخاب «پیشنهاد هفته» در ستون «سلام […]

  آنتون چخوف (1904 – 1860) را کمتر کسی هست که اهل کتاب باشد و نشناسد. امروز که چیزی حدود صد سال از مرگ او می‌گذرد، هنوز هم داستان‌های کوتاه و نمایشنامه‌هایش هوادارها و خواننده‌های زیادی دارد و این بی‌تردید به می‌گردد به اصالت یا اوریجینالیته‌ای که در نگاه او وجود داشته؛ چه از حیث […]

  رمان پلیسی را رمانی تعریف می‌کنند که در آن جرمی -که معمولاً هم آدمکشی است- روی داده و کارآگاهی با تفسیرها و فرض‌ها و تعبیرهای مختلف، مجرم را شناسایی می‌کند. این البته ساده‌ترین، ابتدایی‌ترین و عمومی‌ترین تعریف برای رمان پلیسی است. در شکل‌های پیشرفته‌تر این نوع رمان، کارآگاه حذف می‌شود و روایت به‌گونه‌ای شکل […]

  بعضی داستان‌ها هستند که زمان و مکان‌شان چندان مشخص نیست یا دست‌کم در جهان واقع قابل تشخیص و شناسایی نیست؛ گویی در ناکجایی بی‌زمان روایت می‌شوند. معمولاً می‌شود بعضی از ویژگی‌های مکان وقوع چنین داستان‌هایی را با مکان‌هایی در جهان واقع انطباق داد، اما نکته این‌جاست که ویژگی‌های آن مکان‌هایی را که در جهان […]

  توضیح پیش از متن: بعضی از هنرمندان و متفکران هستند که غبار زمان به این سادگی‌ها بر روی آثار و اندیشه‌هایشان نمی‌نشیند. همیشه می‌شود درباره چنین کسانی حرف زد، اندیشه‌هایشان را مرور کرد و به‌خصوص برای شناساندن‌شان به جوان‌ترها تلاش کرد. «سلام کتاب» به دو دلیل، یکی برای نیفتادن به ورطه روزمرگی و تکرار […]