نویسنده: کاوه فولادی‌نسب
جمع‌خوانی رمان «فیل در تاریکی»، نوشته‌ی قاسم هاشمی‌نژاد
«فیل در تاریکی» همیشه در محاق بوده -گاه به‌خاطر ایدئولوژی و گاه به‌دلیل وقاحت سیاست در این سامان- اما آن‌قدری جنم داشته که خودش را به ادبیات داستانی ایران تحمیل کند و حالا بعد از چهل‌ویک سال، هنوز خواندنی باشد و چیزی برای گفتن داشته باشد. ممکن است امروز به هزارویک دلیل ریخت‌شناسانه و زیبا‌شناسانه و روایت‌شناسانه وجه جنایی-معمایی آن چندان چنگی به دل نزند و حتی در زمینه‌های ابتدایی به نظر برسد -چه باک؟- آنچه اهمیت دارد نگاه و دیدگاه نویسنده است به جامعه و شهری که انقلابی بزرگ زیر پوستش داشته شکل می‌گرفته. هاشمی‌نژاد بی‌که ادا دربیاورد و ادعایی کند، در «فیل در تاریکی» ریشه‌های اضمحلال را نشان می‌دهد و مثل همان چارچاری که گذار از چله‌ی بزرگ به چله‌ی کوچک است، زنگ عبور از دوره‌ای تاریخی را به صدا درمی‌آورد. (حالا بماند که آن گذار ره به ترکستان برد و عملاً به بازتولید انگار‌ه‌هایی پرداخت که علیه‌شان شوریده بود و بله… چاقویی شد که دسته‌ی خودش را برید و فرزندان خودش را خورد.) رمان هاشمی‌نژاد پر از دوگانه‌هایی است که خبر از تغییر فصل می‌دهند؛ عشق و بی‌وفایی، لوطی‌گری و بی‌معرفتی، قانون‌‌گرایی و رفتار مجرمانه، مرگ و زندگی، سنت و تجدد، اندرونی و بیرونی، زیست روستایی و زیست شهری و چه و چه. و این‌جاست که می‌شود گفت هاشمی‌نژاد به‌شیوه‌ی قدمایی که خوب آن را می‌خواند و می‌شناخت، زیر پوست داستانش هزار حرف و حدیث و خیال و اندیشه پنهان کرده تا روزی صدای او را به خوانندگان و آیندگان برسانند. موقع خواندن این رمان، از خط روایی جنایی-معمایی‌اش لذت ببرید، اما خودتان را به آن محدود نکنید تا حظ بیشتری ببرید و به فکر فروروید. چاپ جدید این رمان که در سال ۹۸ منتشر شده، سانسور دارد (گویا سانسورچی حواسش نبوده که نسخه‌ی قدیمی کتاب به‌سادگی فشار دادن دگمه‌ای در اینترنت قابل‌دسترسی است)، اما امتیاز ویژه‌ی آن مقدمه‌ی آقای نویسنده است که بی‌تردید چیزی به کتاب افزوده. مقایسه‌ی نسخه‌ی ۵۸ و ۹۸ هم خالی از لطف نیست. می‌توانید به‌این‌ترتیب ببینید در فاصله‌ی چهل سال، حرف زدن از چه چیزهایی در این ممکلت ممنوع شده.
در این پرونده، گفت‌وگوی مرجان فاطمی، آزاده شریعت و هومن شکرایی را با نوید پورمحمدرضا می‌خوانید، که گفت‌وگویی خواندنی و جذاب است. علاوه‌براین، می‌توانید یادداشت‌هایی از ساناز زمانی، الهام روانگرد، زهرا علی‌پور، آیدا علی‌پور، فهیمه خسروپور، ابوالفضل آقائی‌پور، ژاله حیدری و گزیده‌هایی از متن کتاب را نیز بخوانید.