علم رده‌بندی و طبقه‌بندی علم مهمی است. در اهمیت این علم اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، ایجاد سهولت در دسترسی و شناخت پدیده‌هاست؛ مساله‌ای که در جای خود و از نظر اپیستمولوژیک (شناخت‌شناسانه) بسیارمهم است. این علم اما ویژگی دیگری هم دارد که به سوال‌هایی از این‌دست پاسخ می‌دهد: اصولا کدام پدیده‌ها این قابلیت […]

«جوانمرگی در نثر معاصر فارسی» (سخنرانی هوشنگ گلشیری در شب ششم از شب‌های شعر انیستیتو گوته در تهران / مهر ۱۳۵۶) از آن متن‌هایی است که هر نویسنده و منتقد ایرانی خوب و حتا لازم است هر چندوقت یک بار برود سراغش و دوباره آن را بخواند؛ با دقت و تمرکز -نه سرسری و سهل‌انگارانه- […]

این شکل محفلی‌ای که ادبیات داستانی ما امروز به خودش گرفته، از آن آسیب‌هایی است که نه‌تنها به امروزمان لطمه زده و می‌زند، کاری می‌کند ناگزیر باشیم سال‌هاسال بعد در مقابل نسل‌های آتی هم سرمان را بیندازیم پایین و بگوییم «دختر، پسر، ما متهمیم.» من پیش‌تر در یادداشت‌ها و مقاله‌هایم، به مناسبت‌ها و دلایل مختلف […]

من این امکان و آثارم -لابد!- این کیفیت را داشته‌ایم که معمولاً -و نه همیشه- با ناشرهای خوب ایرانی کار کرده‌ایم. ناشر خوب در ذهن من ناشری است که حقوق پدیدآورنده (مؤلف یا مترجم) را در حدی فراتر از «عرف رایج در بازار نشر ایران» رعایت می‌کند، ناشری است که مراحل فنی آماده‌سازی کتاب از […]

فرایند اعطای جایزه‌ی نوبل به داستانی می‌ماند که گره‌افکنی‌اش از اوایل سال میلادی شروع می‌شود، حوالی سپتامبر با جدی‌تر شدن گمانه‌زنی‌ها تعلیق آن به اوج می‌رسد، در دهه‌ی اول اکتبر که نتایج اعلام می‌شود، گره‌گشایی رخ می‌دهد و در نهایت، ضیافت رسمی اهدای جوایز در دهم دسامبر در استکهلم سوئد، حکم تیتراژ پایانی را دارد. […]

«من می‌خواهم «من» خویش را محو کنم تا فقط رویدادها سخن بگویند. می‌خواهم بدانم واقعاً چه روی داده است.» (نقل به مضمون) این دو جمله را لئوپولد فون رانکه -مورخ آلمانی قرن نوزدهمی و از بنیان‌گذاران تاریخ مدرن- گفته است. روش‌شناسی رانکه تا به امروز هم -علی‌رغم همه دیدگاه‌ها مختلف و انتقادهایی که نسبت به […]

اخیراً بعضی رفقا این ایده را مطرح کرده‌اند که برای معرفی ملیت مردم افغانستان، به جای واژه «افغانی» از واژه «افغانستانی» استفاده کنیم؛ مثل این است که به یک صرب بگوییم صربستانی یا به یک انگلیسی بگوییم انگلستانی. این که به‌جای اصلاح ذهنیت نادرست موجود -که مبتنی است بر آپارتایدی درونی‌شده و ناسیونالیسمی خشن- واژه […]

اگر از من درباره‌ی سختی‌ها یا -بهتر بگویم- نامرادی‌های کار ِ نویسندگی در ایران بپرسند، پیش از جواب‌های دیگرکلیشه‌شده و البته ‌کماکان ‌دردناکی مثل سانسور بی‌حساب‌وکتاب و سلیقه‌ای، یا توزیع نامناسب کتاب و نرسیدنش به شهرستان‌های همین ایران خودمان چه برسد به افغانستان و تاجیکستان ِفارسی‌زبان، یا فقدان ویراستاری حرفه‌ای و درست‌ودرمان یا دسترسی سخت […]

یدالله موقن در مقدمه‌ای که بر ترجمه‌اش از «فلسفه روشنگری» ارنست کاسیرر نوشته، در ریشه‌یابی وجه تسمیه روشنگری قرن هجدهم می‌رسد به عصر روشنگری یونان باستان وشباهت اساسی رویکرد فلسفی و هستی‌شناسانه این دو دوره تاریخی را -که باعث شباهت نام‌گذاری‌شان شده- «بینش علمی و عقلی» حاکم بر روح آن‌ها معرفی می‌کند. همان‌جاهاست که گریزی […]